Aajcha Shaley Paripath
Aajcha Shaley Paripath
आजचा शालेय परिपाठ
Aajcha Shaley Paripath
Today’s school environment / context
१४/११/२४ गुरूवारचा परीपाठ
आजचे पंचाग
मास : कार्तिक, पक्ष : शुक्ल पक्ष
तिथि : त्रयोदशी, नक्षत्र : अश्विनी
अयन : दक्षिणायन, ऋतू : शरदऋतू
सूर्योदय : सकाळी ०६.४१
सूर्यास्त : सायंकाळी ०५.५२
सुविचार
निरोगी शरीरातच निरोगी मन वास करते.
म्हण व अर्थ
म्हण : नकटीच्या लग्नाला सतराशे विघ्ने.
अर्थ : दोषयुक्त काम करणाऱ्यांच्या मार्गातच अनेक अडचणी येतात.
१४ नोव्हेंबर दिनविशेष
भारतरत्न पंडित जवाहरलाल नेहरू जयंती
१४ नोव्हेंबर – बाल दिन
हा वर्षातील ३१९ वा दिवस आहे.
महत्त्वाच्या घटना
१६८१ : आजच्याच दिवशी ईस्ट कंपनीने बंगाल ला वेगळे प्रांत बनविण्याची घोषणा केली होती.
१७७० : जेम्स ब्रूस यांनी नाईल नदीचा स्रोत शोधला.
१९६९ : जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालयाची (JNU) स्थापना.
१९७१ : मरीनर ९ या अंतराळयानाने मंगळाच्या कक्षेत प्रवेश केला.
१९९१ : जर्मनीचे चॅन्सेलर डॉ. हेल्मुट कोल यांची १९९० च्या जवाहरलाल नेहरू आंतरराष्ट्रीय सामंजस्य पुरस्कारासाठी निवड करण्यात आली.
२०१३ : सचिन तेंडुलकरने आपल्या कारकिर्दीतला शेवटचा (२००वा) कसोटी सामना खेळण्यास सुरुवात केली. वेस्ट ईंडीजविरुद्ध हा सामना मुंबईतील वानखेडे स्टेडियम येथे खेळण्यात आला.
जन्मदिवस / जयंती
१८८९ : भारतरत्न पंडित जवाहरलाल नेहरू यांचा जन्म – भारताचे पहिले पंतप्रधान. (मृत्यू : २७ मे १९६४)
१८९१ : बिरबल सहानी – पुरावनस्पती शास्त्रज्ञ, राष्ट्रीय विज्ञान अकादमीचे अध्यक्ष. (मृत्यू : १० एप्रिल १९४९)
१९०७ : हिंदी भाषेचे प्रसिध्द भारतीय साहित्यकार हरिवंशराय बच्चन यांचा जन्म.
१९१८ : रघुवीर मूळगावकर – चित्रकार. (मृत्यू : ३० मार्च १९७६)
१९१९ : अनंत काशिनाथ भालेराव – स्वातंत्र्यसैनिक, लेखक, दैनिक ’मराठवाडा’ चे संपादक, हैदराबाद मुक्तीसंग्राम व संयुक्त महाराष्ट्र चळवळीत सहभाग. (मृत्यू : २६ आक्टोबर १९९१)
१९२४ : रोहिणी भाटे – कथ्थक नर्तिका. (मृत्यू : १० आक्टोबर २००८)
१९७४ : हृषिकेश कानिटकर – भारतीय क्रिकेटपटू.
मृत्यू / पुण्यतिथी / स्मृतिदिन
१९६७ : सी. के. नायडू – भारतीय क्रिकेटपटू. (जन्म : ३१ आक्टोबर १८९५)
१९७१ : नारायण हरी आपटे – कादंबरीकार, चित्रपट कथालेखक. (जन्म : ११ जुलै १८८९)
१९७७ : अभय चरणारविंद भक्तिवेदांत तथा स्वामी प्रभूपाद – हरेकृष्ण पंथाचे संस्थापक. (जन्म : १ सप्टेंबर १८९६)
१९९३ : डॉ. मणिभाई भीमभाई देसाई – स्वातंत्र्यसैनिक, महात्मा गांधींचे सच्‍चे अनुयायी, ग्रामीण विकासाचा पाया घालणारे सामाजिक कार्यकर्ते, दुधाचा महापूर योजनेचे एक शिल्पकार. (जन्म : २७ एप्रिल १९२०)
२००० : प्रा. योगेश्वर अभ्यंकर – गीतकार व सर्जनशील कवी. (जन्म : ५ नोव्हेंबर १९२९)
२०१० : भारताचे प्रसिध्द अर्थशास्त्री लक्ष्मीचंद जैन यांचे आजच्याच दिवशी निधन झाले होते.
२०१३ : प्रसिध्द बाल साहित्यकार व संपादक हरिकृष्ण देवसरे यांचा आजच्याच दिवशी मृत्यू झाला होता.
२०१५ : भारतीय दिग्दर्शक, निर्माते आणि पटकथा लेखक के.ए. गोपालकृष्णन यांचे निधन.
देशभक्ती गीत
जयोस्तुते…
जयोस्तुते श्रीमहन्मंगले। शिवास्पदे शुभदे स्वतंत्रते भगवती। त्वामहं यशोयुतां वंदे…
राष्ट्राचे चैतन्य मूर्त तू, नीति संपदांची स्वतंत्रते भगवती । श्रीमती राज्ञी तू त्यांची परवशतेच्या नभांत तूंची आकाशी होशी स्वतंत्रते भगवती । चांदणी चमचम लखलखशी वंदे त्वामहं यशोयुतां वंदे १
गालावरच्या कुसुमी किंवा कुसुमांच्या गाली स्वतंत्रते भगवती । तूच जी विलसतसे लाली तू सूर्याच तेज, उदधीचे गांभीर्यहि तूची स्वतंत्रते भगवती । अन्यथा ग्रहण नष्ट तेची वंदे त्वामहं यशोयुतां वंदे २
मोक्ष-मुक्ति ही तुझीच रूपे तुलाच वेदांती स्वतंत्रते भगवती । योगिजन परब्रह्म वदती जे जे उत्तम उदात्त उन्नत महन्मधुर तें तें स्वतंत्रते भगवती । सर्व तव सहचारी होते वंदे त्वामहं यशोयुतां वंदे ३
हे अधम रक्तरंजिते । सुजन पूजिते । श्री स्वतंत्रते तुजसाठि मरण तें जनन तुजविण जनन ते मरण तुज सकल चराचर शरण, चराचर शरण, श्री स्वतंत्रते वंदे त्वामहं यशोयुतां वंदे ४
बोधकथा
लांडगा आला रे आला
एका गावात एक मेंढपाळाचा खोडकर मुलगा होता. तो नेहमी काही तरी खोड्या करत असे आणि लोकांना त्रास देत असे. लोक त्याची अनेकदा तक्रार करत, त्याला रोज आपल्या मेंढ्यांना चरायला नेऊन आणण्याचे काम असे. मेंढ्यांचे चरणे होईपर्यंत त्याला फार कंटाळा येत असे. एक दिवस त्याला कंटाळा घालवण्यासाठी एक विचित्र गंमतीची कल्पना सुचली.
त्याने आरडाओरडा सुरु केला. “लांडगा आला रे आला. वाचवा. माझ्या मेंद्यांना लांडगा खाईल. पळा पळा. लांडगा आला रे आला.” गावातले लोक हातातले काम सोडुन त्याला मदत करायला पळत आले.
तो एका झाडावर बसुन हसत होता. “कसं उल्लु बनवलं. हाहाहा.” त्याची हि नवीन खोडी पाहुन लोक वैतागुन निघुन गेले. काही दिवसांनी त्याने परत तीच गंमत केली. यावेळी तरी खरं असेल असं समजुन पुन्हा लोक पळत आले. पुन्हा तो त्यांची मजा बघत हसत होता. लोक अजुन चिडले आणि चरफडत परत निघुन गेले. काही दिवसांनी तो मेंढ्यांना घेऊन कुरणात गेलेला असताना मात्र खरंच लांडगा आला.
लांडग्याने मेंढ्यांवर हल्ला केला. आता मुलगा जिवाच्या आकांताने ओरडायला लागला. त्याच्या एकट्याकडून लांडग्याला हाकलने शक्य नव्हते. कोणीही त्याच्या मदतीला आले नाही. आता लोकांचा त्याच्यावर अजिबात विश्वास नव्हता. लोक आपल्या जागेवरून हललेसुद्धा नाहीत. त्याच्याकडे पूर्ण दुर्लक्ष केले. आणि शेवटी मुलाच्या गंमतीसाठी मेंढ्यांचा जीव गेला.
तात्पर्य : आपली गंमत कधी कधी इतरांच्या जीवावर उठू शकते हे लक्षात ठेवावे.
सामान्य ज्ञान
१)भारताचे राष्ट्रगीत कोणते ?
उत्तर : जन-गण-मन
२) भारताचे राष्ट्रीय फूल कोणते आहे ?
उत्तर : कमळ
३) भारताचा राष्ट्रीय पक्षी कोणता ?
उत्तर : मोर
४) भारताचा राष्ट्रीय प्राणी कोणता ?
उत्तर : वाघ
थोरव्यक्ती परिचय
पंडित जवाहरलाल नेहरू
स्वतंत्र भारताचे पहिले पंतप्रधान
[१४ नोव्हेंबर १८८९ – २७ मे १९६४]
पंडित जवाहरलाल नेहरू हे नाव प्रत्येक भारतीयाला माहीत आहे. जवाहरलाल मुलांमध्ये खूप प्रसिद्ध होते. त्यामुळे मुले त्यांना ‘चाचा नेहरू’ म्हणत. त्यांचे मुलांवर खूप प्रेम असल्याने सरकारने त्यांचा वाढदिवस ‘ बालदिन ‘ म्हणून साजरा केला जातो. जवाहरलाल नेहरू हे महान नेते होते. ते देशावर नितांत प्रेम करणारे व्यक्ती होते.
जवाहरलाल नेहरू यांचा जन्म १४ नोव्हेंबर १८८९ रोजी अलाहाबाद (आता प्रयागराज) येथे झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव मोतीलाल नेहरू होते जे उत्तम वकील होते. त्यांचे वडील खूप श्रीमंत होते त्यामुळे नेहरूंना उत्तम शिक्षण मिळाले.
लहान वयातच त्यांना शिक्षणासाठी परदेशात पाठवण्यात आले. इंग्लंडमधील हॅरो आणि केंब्रिज या दोन विद्यापीठांमध्ये त्यांनी शिक्षण घेतले. १९१० मध्ये त्यांनी पदवी पूर्ण केली.
नेहरू त्यांच्या अभ्यासात सरासरी माणूस असल्याने त्यांना कायद्यात फारसा रस नव्हता. त्यांना राजकारणात रस होता. जरी ते नंतर वकील झाले आणि अलाहाबाद उच्च न्यायालयात कायद्याचा अभ्यास केला. वयाच्या २४ व्या वर्षी त्यांचा श्रीमती सोबत विवाह झाला. कमला देवी. त्यांना इंदिरा नावाची मुलगी झाली.
सर्वात उल्लेखनीय गोष्ट म्हणजे जवाहरलाल नेहरू हे भारताचे पहिले पंतप्रधान होते. तो महान दृष्टीचा माणूस होता. ते नेते, राजकारणी आणि लेखकही होते. भारत हा एक यशस्वी देश होण्यासाठी त्यांनी नेहमीच देशाच्या भल्यासाठी अहोरात्र काम केले. जवाहरलाल नेहरू हे महान द्रष्टे होते. मुख्य म्हणजे त्यांनी ‘आराम हराम है’चा नारा दिला.
जवाहरलाल नेहरू हे शांतताप्रिय होते पण ब्रिटिशांनी भारतीयांना कसे वागवले हे त्यांनी पाहिले. त्यामुळे त्यांनी स्वातंत्र्य चळवळीत सामील होण्याचा निर्णय घेतला. त्यांचे देशावर प्रेम होते त्यामुळे त्यांनी महात्मा गांधी (बापू) यांच्याशी हस्तांदोलन केले. परिणामी ते महात्मा गांधींच्या असहकार चळवळीत सामील झाले. स्वातंत्र्यलढ्यात त्यांना अनेक आव्हानांना सामोरे जावे लागले. ते अनेकवेळा तुरुंगातही गेले. मात्र, त्यांचे देशावरील प्रेम काही कमी झाले नाही. त्यांनी एक मोठा लढा दिला ज्याचा परिणाम स्वातंत्र्यात झाला. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताला स्वातंत्र्य मिळाले. जवाहरलाल नेहरूंच्या प्रयत्नांमुळे ते भारताचे पहिले पंतप्रधान म्हणून निवडले गेले.
नेहरू आधुनिक विचारसरणीचे होते. भारताला अधिक आधुनिक आणि सुसंस्कृत देश बनवायचे होते. गांधी आणि नेहरू यांच्या विचारसरणीत फरक होता. गांधी आणि नेहरूंचा सभ्यतेबद्दलचा दृष्टिकोन वेगळा होता. गांधींना प्राचीन भारत हवा होता, तर नेहरू आधुनिक भारताचे होते. भारताने पुढे जावे अशी त्यांची नेहमीच इच्छा होती.
२७ मे १९६४ रोजी त्यांचा मृत्यू झाला. त्यांच्या मृत्यूचे कारण हृदयविकाराचा झटका असल्याचे मानले जाते.
आज १४ नोव्हेंबर दिनविशेष प्रश्न मंजुषा
भारतरत्न पंडित जवाहरलाल नेहरू जयंती बाल दिनावर आधारित माहितीपूर्ण लेख व प्रश्न मंजुषा नक्की सोडवा खालील ओळीला स्पर्श करून